Türk Uygarlığındaki yeri
‘Alef (علف) bitkinin Arapçadaki karşılığıdır. Bu bitki günümüzde yulaf olarak bilinmektedir. ‘Alef kavramı geniş anlamda (sensu lato), otçul hayvanların yemi olarak kullanılan bitkilerin karşılığı olarak da kullanılmıştır.
Dioscorides, bağırsaklara faydalı olduğunu ve öksürük vakalarında kullanıldığını belirtmiştir.
Bitkiye, metinlerimizde sadece teşbih amacı ile yer verilmiştir. Bunlardan ilki bitkinin yoksulluk işareti olarak görülmesidir. Diğer benzetme ise Osmanoğulları ile Karamanoğulları arasındaki savaşta, Sultan I. Murad’ın Karamanoğulları ordusunu yulaf gibi biçmiş olması ile kurulmuştur.
Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.). Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.135.
Tanımı
40 ila 180 cm büyüyebilir. Gövde pürüzsüz, çıplak, dik, tek ya da demet halindedir. Yaprak kılıfları genellikle çıplaktır. Dil 3 ila 6 mm uzunluğunda ve küt uçludur. Yaprak ayası 14 ila 30 cm uzunluğunda ve 4 ila 10 mm genişliğinde, şeritsi, sipsivri uçlu ve çıplaktır. Çiçek kurulu 20 ila 40 cm uzunluğunda ve 9 ila 16 cm genişliğinde ve dalları yayıktır. Başakçıklar22 ila 27 mm uzunluğunda ve 2 ila 3 arası sayıda çiçeklidir. Dışkavuzların uzunlukları neredeyse eşit, mızraksı, sipsivri uçlu ve 7 ila 9 arası sayıda damarlıdır. İçkavuz 15 ila 17 mm uzunluğundadır. Tohumlar ağustos ve ekim aylarında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Ortadoğu’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı ve tarlalarda görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adları
Dilimizde beyaz yulaf adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince yulaf anlamına gelir. Cinsin antikçağdaki adıdır. Dilimizdeki yulaf kelimesi Arapça kaynaklıdır. Tür adı Latince ekilen anlamına gelir. Türün antikçağdan itibaren insan eliyle yetiştirildiğine işaret eder.
Tarihi
Dioscorides 2-94: Yulaf, şeklen buğdaya benzer. Yulaf lapası bağırsakları bağlar. Suyu öksürenler için uygundur.
Gıda
Yaygın olarak hayvan yemi olarak kullanılır. Tohumlar pişirilerek tüketilebilir. Tuzlu veya tatlı yemeklerde temel gıda ürünü olarak kullanılabilir. Gluteni oldukça düşüktür ve ekmek yapmak için uygun değildir. Tohumlarından mutfaklık yağ elde edilir. Tohumları kavrularak kahve gibi içilir.
Tıp
Tohumları mide problemleri olan insanlar için özellikle iyi bir besindir. Unu antioksidan olarak kullanılmaktadır. Yulaf unu kabızlığı önler ve bitkisel yağlar gibi yağlı yiyeceklerin raf stabilitesinin uzunluğunu arttırır. Hastalıkları zayıflattıktan sonra koruyan, kandaki kolesterol seviyelerini düşüren ve aynı zamanda dayanıklılığı artıran besleyici bir besindir. Tohumları; spazm çözücü, kardiyak, idrar söktürücü, yumuşatıcı, yatıştırıcı ve uyarıcı olan çok besleyici bir bitkidir. Tohumlar tümörlere karşı geleneksel olarak kullanılmıştır. Öğütülmüş tohumdan yapılan bir yulaf ezmesi, enflamatuar durumlarda, ateşlerde ve doğum sonrası besleyici bir yem olarak kullanılır. Midenin asitliği ile birlikte dispepsi vakalarında kaçınılmalıdır. Düzenli olarak tüketildiğinde, kan kolesterol seviyelerini azaltır. Hafif düzeyde antidepresandırlar, enerji seviyelerini yükseltir ve aşırı stresli sinir sistem’ini desteklerler. Yulafın uykusuzluğa yardımcı olmak için sinir enerjisini uyardığı düşünülmektedir Yulaf ekstresinin tütün alışkanlığını düzeltmeye yardımcı olduğu bildirilmiştir.
Bilgi
Cilt yumuşatıcı etkisi nedeniyle banyo suyuna eklenir.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın