Özet
Atriplex portulacoides (Koca betne) genelde deniz kenarında görülen ve erken dönemde tüketilebilen bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Atriplex portulacoides (Koca betne)’nin taksonomik durumu net değildir. Bazı otoriteler Halimione cinsi içinde değerlendirmektedir. 1,5 metreye kadar büyüyebilen her dem yeşil bir çalıdır. Yapraklar 7 cm uzunluğunda ve 1 cm genişliğindedir. Çiçekler yaprak koltuklarında ya da gövde ucunda görülebilir. Bunlar çok küçük ve yeşilimsi renklidir. Erkek ve dişi çiçekler aynı bitkide görülür. Güneşli bölgeleri ve tuzlu toprakları tercih eder. Ancak bitkinin tuzsuz topraklarda da yetişebildiğine dair kanıtlar sunulmuştur ve bu nedenle gıda potansiyeline sahiptir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Deniz kenarında ya da tuzcul alanlarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda Yalova istikametine doğru İzmit Körfezi boyunca gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde koca betne adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca beslenmeyen anlamına gelir. Bitkilerin zor habitat koşullarında (örneğin kurak çöller) hayatta kalmalarına işaret eder. Kocaeli’de görülen üç tür de tuzcul ortamlara adapte olmuştur. Dilimizdeki “unluca” kelimesinin etimolojisi ile ilgili detaya ulaşamadık. Atriplex halimus gibi türlerin üzerlerine un serpilmiş gibi bir görünümü vardır ve belki de atıf bu yöndedir. Tür adı Yunanca Portulaca gibi anlamına gelir. Portulaca (semizotu), bitki ile aynı takımda olmakla birlikte farklı ailededir. Bitki bazı dillerde “deniz semizotu” olarak bilinir ve buradaki atıf sadece iki bitkinin yaprak benzerliği ile sınırlı olmayıp, mutfak değerini de kapsar niteliktedir.
Gıda
Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Cilalı Taş Devrinde gıda olarak tüketildiği ispat edilmiştir. Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde salatalarda çiğ olarak ya da haşlanarak yenilmektedir. Ayrıca doğal bir tuzluluğa sahip olan bitki balık tariflerinde de yer alır. Tomurcukları sirkede bekletilerek daha sonra kullanılmıştır. Tuzcul alanlarda görülen bitki çeşitli evcil otçul hayvanları beslemek için kullanılmıştır. Bitki ayrıca evcil olmayan diğer otçullar tarafından da tüketilmektedir.
Fotoğrafları
