Asplenium adiantum-nigrum (Kara saçakotu)

derleyen:

Özet

Asplenium adiantum-nigrum (Kara saçakotu) genelde kayalık alanlarda görülen ve sporları yaz başından güz ortasına kadar olgunlaşan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Bitkiler

Eğrelti takımı

Saçakotugiller

Saçakotu

Tanımı

Asplenium adiantum-nigrum (Kara saçakotu) rizomları kısa sürünücü, 4 mm kalınlığında ve koyu kahverengi ızgara şekilli dar biçimde üçgensi, daraltılmış rizom pulları 2 mm uzunluğa kadardır. Fırontlar küme halindedir. Sap parlak siyah ya da koyu kırmızı kahverengi, 2 ila 23 cm uzunluğunda, çıplak fakat tabanın yakınında birkaç pullu ve tabanda şişkindir. Aya üçgensi ila dar biçimde yumurtamsı, 4 ila 26 cm uzunluğunda, 2 ila 14 cm genişliğinde, 3 derin teleksi, tabandaki telek en büyüğü ve tepedeki telek dar ve çok lobludur. Telekler 7 ila 15 çift halinde, geniş ila darca yumurtamsı, 8 ila 12 cm uzunluğunda, 4,5 ila 5,5 cm genişliğinde, teleğin tabanına doğru loblar oldukça dilimli, kenarları dişli ve iki yüzeyde de çıplaktır. Eksen tabanda siyah, üst bölümde sarı renkli ve çıplaktır. Sori lob başına 2 ila 5 adet, yumurtamsı ve 1 ila 2,5 mm uzunluğundadır. İndizyum saydam, 0,5 ila 0,7 mm genişliğinde düz kenarlıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak dünyanın büyük bölümünde yayılış göstermektedir [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Kayalık, duvarlar ve dere kenarlarında görülen bitkinin sporları umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında olgunlaşmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde kara saçakotu, baldırıkara, bağrıkara ve kara baldır adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca dalak otu anlamına gelir. Cinse bağlı bazı türlerin yaprakları dalağa benzer ve bu nedenle dalakla ilgili sorunlara iyi geleceğine inanılırdı. Tür adı Latince siyah Adiantum anlamına gelir. Adiantum (baldırıkara) başka bir eğreltiotu cinsidir ve benzerliğe işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Adiantum nigrum officinarum”dur.

Tıp

İdrar söktürücü, müshil ve göz ağrısı gidericidir. Ayrıca sarılık, oftalmi ve dalak hastalıklarını tedavi etmek için dahili olarak alınır. Bunun yanında yaprakları kaynatılarak balgam söktürücü olarak kullanılmıştır. Bu aynı zamanda kadınların âdet dönemleri için de önerilmiştir.