Asphodelus (Çiriş)

Tanımı

Tek ya da çok yıllık rizomlu bitkilerdir. Yapraklar tabanda ve şeritsidir. Çiçek kurulu çok çiçekli ve bileşik salkım halindedir. Bırakte kalıcıdır. Çiçek sapı meyve zamanı kalınlaşma eğilimindedir. Tepallerin uzunlukları eşit değildir, beyaz ya da pembe renkli, serbest ya da sadece tabanda birleşmiş, yayılıcı ve tek damarlıdır. Ercikler aynı ya da neredeyse aynı uzunlukta, tepallerden daha kısadır. İplikçikler tabanda genişleyici ve çıplaktır. Kapsül üç ila altı tohumludur. Tohumlar kanatlıdır. Çiçekler beyaz ya da soluk pembe renklidir. Cins Akdeniz havzasına özgüdür.

Etimoloji

Cins adının etimolojisi belli değildir. Antik Yunanca bir kelime olup çiriş bitkisinin genel adıdır. Bitkiler mitolojide Hades’in bitkisi olarak kabul görür ve bu nedenle sıklıkla mezarlıklara dikilirdi. Düşük bir ihtimalle Antik Yunanca gizlemek anlamına gelen “sphallo” kelimesinin başına olumsuzluk ön eki olan “a-“ getirilmiştir. Bu durumda gizlenemeyen anlamına gelir ki bitkilerin boyları uzundur ve çok sayıda bireyden oluşan kümeler halinde görülürler. Bitkilerin dilimizdeki yaygın adı olan çiriş, Farsça (سريش) orijinlidir.

Tarihi

Hem Yunanlar hem de Romalılar, mezarların üzerine çirişotu (Asphodel) dikmekteydiler, bu çiçekler gelecek yaşamın simgesi sayılırdı ve Elysion çayırlarının bu çiçekle dolu olduğuna inanılırdı. Çiriş otu ile birlikte dikilen ebegümeci (Malva) ise ölülerin Elysion çayırlarında gıdasız kalmamasına yönelik alınan bir önlemdi. Persephone genellikle çirişotundan bir taç giymiş olarak tasvir edilir. Zararlı büyülerden korunmak adına çiftliklerin girişlerine dikilirdi. Bitki hüznü simgeler.

Kocaeli’ndeki türler

Asphodelus fistulosus

Asphodelus fistulosus

Hıdırellezkamçısı