Dolaşım
Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Yavşan
Genel bilgiler
Tek, iki ya da çok yıllık ot ya da çalılardan oluşan bir cinstir. Genellikle aromatiklerdir. Yapraklar almaşlı dizilişli ve genellikle bölünmüştür. Çiçek kurulu bileşik salkımdır. Çiçek başları küçüktür. Çiçekler kahverengi, kırmızı ya da sarı renklidir. Kapçık genellikle pürüzsüzdür.
Etimoloji
Cins adını, Zeus ve Leto’nun kızı tabiat tanrıçası Artemis’ten (Ἄρτεμις) almaktadır. Homeros, Artemis’i okçu ve avcı sıfatları ile nitelemiştir. Roma mitolojisindeki karşılığı Diana’dır. Kelime anlamı ‘yaralanmaz’ ve ‘sağlıklı’ olan Artemis’in başkalarına da güç ve sağlık verme yeteneği vardır. Bitkinin ayın etkisinde (dolayısıyla ay tanrıçasının) olan bitkilerden biri olduğuna inanılır, ayrıca erken ergenlik için de kullanılırdı. Artemis aynı zamanda ay tanrıçası olarak da bilinir. Yavşan türlerinin büyük bölümü gümüş renkli tüylerle kaplıdır ve bu sayede ay ışığının yansımasına benzer bir görünüme sahiptirler. Artemis, ikiz kardeşi Apollo’dan bir gün önce doğmuş ve oldukça sorunlu geçen kardeşinin doğumunda annesine yardım etmiştir. Özellikle Artemisia vulgaris doğum sonrası sorunlar için geleneksel olarak kullanılan bir bitkidir. Cinsin Türkçe adı olan “yavşan”, yabçan kelimesinden muharreftir. Dede Korkut Hikayelerinde “yavşan dibi berk olmaz” mısrasında anılmaktadır.
Tarihi
Aromatik yaprakları nedeniyle bazı türler tüketilir.
Ayakkabının içine konulduğunda uzun süre yorulmadan yürünebileceğine inanılırdı.
Bitki aşk ıstırabını simgeler.
Plinius: Üzerinde “artemisia” taşıyan bir kişinin zehirlere, vahşi hayvan saldırısına ve güneş çarpmasına karşı koruma sağlayacağı söylenir. Yine muska olarak takıldığında kurbağalardan gelen yaralanmalarda etkili olduğuna inanılır.
Cins Artemisia absinthium, Artemisia dracunculus ve Artemisia abrotanum gibi hayli yaygın olarak bilinen tıbbi bitkileri barındırır.
Literatür
Species Plantarum 2: 845. 1753. L.