Anthriscus cerefolium (Frenk maydanozu)

Tanımı

Anthriscus cerefolium (Frenk maydanozu) 40 ila 70 cm büyüyebilen, dik ve tek yıllık bir bitkidir. Gövdenin içi boş, yivli ya da bir parça oluklu, çoğunlukla çıplak olmakla birlitke sıklıkla düğümlerin üzerinde havlıdır. Yapraklar boyunca benzer, üç ila dört teleksi ve kıvırcıktır. Yaprak ayası üçgensi-yumurtamsı ya da genişçe üçgensi, bölümleri kısaca dikdörtgensi ya da mızraksı, üst bölümde çıplak, alt bölümde biraz tüylü, alt yapraklar uzun saplı, üst yapraklar sapsızdır. Çiçek durumu 2,5 ila 5 cm çapında şemsiye halindedir ve çiçekler küçüktür. Şemsiye 2 ila 4 arası kollu ve 4 ila 10 adet çiçeklidir. Çiçekler 2 mm çapındadır. Bırahte mevcut değildir. Meyve 1 cm uzunluğunda, dikdörtgensi yumurtamsıdır. Şemsiyecik başına 3 ila 10 arası meyve bulunmaktadır.

Peçek ile ilgili bilgi → Anthriscus || Maydanozgiller ile ilgili bilgi → Apiaceae

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kafkasya’da yayılış gösterir ancak Roma uygarlığı eliyle Avrupa’nın büyük bölümüne dağılmıştır. Kayalık yamaçlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve 500 ila 1300 metreye kadar olan rakımlarda Başiskele ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca buğday kılçığı (awn) anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin kıllı meyve yapısına işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan peçek bir ihtimal Türkçede gaga anlamına gelir. Bu durumda cinsin gagayı andıran meyvelerine işaret etmektedir. Epitet Antik Yunanca keyifli yapraklar anlamına gelir. Yaprakların aromatik tadına işaret eder. İkili adlandırmadan önceki adı “Chaerophyllum sativum”dur.

Gıda

Yaprakları bilhassa çeşitli yemeklere lezzet vermek için kullanılır. Aromatik bir tadı vardır. Taze olarak kullanılmalıdır.

Bitkinin salyangozları çektiği düşünülür ve bu nedenle salyangozları toplamak için kullanılır.

Tıp

Çiçeklenmeden hemen önce toplanan taze bitki sindirim, idrar söktürücü, balgam söktürücü, poultice ve uyarıcıdır. Meyve suyu damlacık, artrit ve ayrıca kronik cilt rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Yaprakları yara ve ağrılı eklemlere lapa olarak uygulanır. Taze yaprakları demlenerek, ağrılı veya iltihaplı gözleri tedavi etmek kullanılır. Sirke ile demlenerek hıçkırık giderici olarak kullanılır. Sindirime faydalıdır. Yüksek tansiyonu düşürür.

Başlıca erdemi, aşırı cinsel aktivite nedeniyle zayıf düşen bedeni canlandırmasıdır. Yaşlılıkta zayıflayan güçler üzerinde uyarıcı etkiye sahiptir. Kadınlarda beyaz akıntıyı durdurur. PL 22-38.