Angelica sylvestris (Melekotu)

Tanımı

Angelica sylvestris (Melekotu), Maydanozgiller (Apiaceae) ailesine bağlı Melekotu (Angelica) cinsinden 2 metre büyüyebilen tek ya da kısa süreli çok yıllık bir bitkidir. Gövde en çok 2,5 metre uzunluğunda, dik ve mor renklidir. Çiçekler beyaz ya da soluk pembe renklidir. Yapraklar almaşlı dizilişlidir. Taban yapraklar iki teleksi ya da üçlüdür. Çiçek kurulu 15 ila 90 arası sayıda kol bulundurur. Küçük şemsiyelerde yaklaşık 35 çiçek bulunmaktadır. Çiçek açtıktan sonra bitki ölür ancak gövde bazı Verbascum türlerinde olduğu dik bir biçimde ayakta kalır. Bu bitkinin sapının dayanıklılığına işaret eder ve bu nedenle bazı müzik aletlerinin yapımında kullanılmıştır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve orta Asya’da yayılış gösterir. Sulak alanlar ve orman içi derelerin kenarında görülen bitki umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Başiskele ve Kartepe ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Alt türler → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Latince melek gibi anlamına gelir. Zehirlenme ve çeşitli hastalıklara deva olduğu yönündeki inanışa atfen, bitkinin iyilik meleği gibi insanlara yardım etmesine işaret edilmiştir. Cinsin Türkçe adı olan melekotu, açık biçimde cinsin bilimsel adının tercüme edilmesi ile oluşturulmuştur. Bitkilerden Avrupa’daki bazı ülkelerde Kutsal Ruh’un kökü olarak bahsedilmekte ve kökleri çiğnenmektedir. Köklerinin muska halinde boyna asılması halinde, kişinin nazar ve büyüden korunacağına inanılırdı. Epitet Latince ormanda anlamına gelir ve bu bağlamda türün habitat tercihine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae frigidioris subhumidis sylvaticis” olarak belirtilmiştir.

Gıda

Çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Kökü pişirilerek yenilmektedir. Reçeli yapılmaktadır. Salatalara eklenir. Gövde ve yaprak sapları şeker üretiminde kullanılmış ve çeşitli hamur işlerine eklenmiştir.

Tıp

Gastrointestinal sistem, solunum yolu, sinir sistemi hastalıkları, ateş, enfeksiyonlar ve grip tedavisinde başvurulmuştur. Kök ve tohumlar spazm çözücü, aromatik, gaz giderici, terletici, idrar söktürücü, adet akışı teşvik edici, balgam söktürücü, uyarıcı ve toniktir. Meyveleri öğütülerek saçlardaki parazitleri öldürmek için kullanılmıştır.

Dermatite neden olabildiği ve bilhassa aşırı tüketimi merkezi sinir sistemine zarar verdiği rapor edilmiştir.