Anemone hortensis (Gülâle)

derleyen:

Tanımı

Halihazırda bazı kaynaklarda Anemone pavonina olarak geçer. 20 ila 40 cm büyüyebilir. Gövde dik ve havlıdır. Taban yapraklarının 5 ila 10 cm uzunluğunda sapları vardır, elsidirler ve 3 ila beş arası tırtıklı loba sahiptirler. Çiçekler tek, kokulu, 3 ila 6 cm çapında ve beyaz, mavi, mor, kırmızı ya da leylak renkli olabilir. 12 ila 20 arası mızraksı ve sivri taç yaprak görülür. Ercikler mavimsi ya da menekşe renklidir. Başçıklar mavidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, yamaç ve çayırlarda görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir. Bayındırlık Kalıcı Konutlarında hayli büyük bir popülasyonu mevcuttur. Mart ve nisan ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde gülâle adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca rüzgarın kızı anlamına gelir. Antikçağda çiçeklerinin sadece rüzgar estiğinde açtığına inanılırdı. Arapça ‘Numan’ kelimesinden bozma. O kelime de Fenikece Neaman’dan geliyor. Sonuçta Sümer bitki tanrısı Temmuz onuruna adlandırılan bir bitki, ki kendisinin lakabı Neaman’dır. Cinsin Türkçe adı olan dağlalesi bir parça anlaşılmaz durumdadır. Cinsin bütün türleri dağlık alanlarda görülmez ve ayrıca lale ile hiçbir ilgileri yoktur. Cinsin adı klasik Türkçe metinlerde “şakayık-ı numan”, “lale çiçeği” ve “dağ gelinciği” olarak geçer. Tür adı Latince bahçe anlamına gelir. Türün yerleşim yerlerine yakın bölgelerde görülmesine ve ayrıca kolaylıkla kültüre alınabilmesine işaret eder. İkili adlandırmadan önceki adı “Anemone hortensis latifolia”dır.

Fotoğrafları