Özet
Anchusa azurea (Sığırdili) genellikle ekili arazilerin civarında görülen ve bahar ortasından yaz ortasına kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tarihi
Alkanna tinctoria’ya benzer. Yaprakları inek diline benzer, tabanda, pürüzlü, daha küçük ve daha koyu renklidir. Şaraba damlatıldığında insanı neşelendirdiğine inanılır. DI 4-127.
Anchusaya (Alkanna tinctoria) benzemesi nedeniyle pseudoanchusa adıyla bilinir. Diğer bitkiye göre daha tüylüdür, yaprakları da daha ince ve daha sarkıktır. En önemli fark ise bu bitkinin kökünün kırmızı suyunun olmamasıdır. Yaprak ya da tohumları içildiğinde yılan sokmalarında etkilidir. Yaprakları yaralara sarılır. Kokusu yılanları uzak tutar. Magi, yaprakların sol elle koparılması, hastanın adının zikredilmesi ve ardından hastaya muska olarak takılması halinde hummaya iyi geldiğini yazmıştır. PL 22-24. Bu maddeye Anchusa officinalis taksonu da dâhildir.
Tanımı
Anchusa azurea (Sığırdili) genellikle 20 ila 150 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde diktir. Yapraklar şeritsi eliptik ila mızraksı ya da ters mızraksı, 5 ila 20 cm. uzunluğunda ve 6 ila 40 mm genişliğinde, kenarları düz ya da zayıfça dalgalı dişli, tüy örtüsü yoğun kıllıdır. Çiçek kurulu meyve zamanı uzunlamasınadır. Bırahte küçük ve şeritsi mızraksıdır. Çanak çiçek zamanı yaklaşık 8 mm uzunluğunda, meyve zamanı 12 ila 15 mm uzunluğundadır ve loblar sivridir. Taç menekşe ya da koyu mavi renklidir. Nadiren soluk ya da beyaz renkli olabilir. Taç tüpü 6 ila 10 mm uzunluğunda, loblar 5 ila 8 mm uzunluğundadır. Güneşli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder. Kuraklığa dayanıklıdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika kıtasına da dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılıklar, yol kenarı ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde sığırdili ve güriz adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca boya anlamına gelir. Cinse bağlı bazı türlerin kökünden elde edilen boya makyaj amacı ile kullanılırdı. Tür adı Latince gök mavisi anlamına gelir. Çiçeklerin rengine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Borago sylvestre Cretica flore azureo”dur.
Gıda
Genç gövdeler haşlanarak ya da buharda pişirilerek, çiçekler çiğ olarak tüketilemekte ve yaprakları salatalara eklenmektedir.
Tıp
Öküsürük giderici, temizleyici, terletici ve idrar söktürücüdür. Kurutulup toz haline getirilmiş ve iltihap giderici olarak lapa halinde uygulanmıştır.
Bilgi
Kökünden kırmızı boya elde edilmekte ve bu boya kozmetikte kullanılmaktadır.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın