Anacamptis morio (Gelincik salebi)

Özet

Anacamptis morio (Gelincik salebi) çalılık ve makilik alanlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Tanımı

Anacamptis morio (Gelincik salebi) halihazırda Türkçe kaynaklarda Orchis morio olarak geçmektedir. Genellikle 8 ila 30 cm büyüyebilen bir bitkidir. Yumrular çiçeklenme döneminde tüm kaynağını tüketir ve yerini yeni yumrulara bırakır. Çiçeklerin rengi hayli değişken olup çoğunlukla mor ancak zaman zaman beyaz, pembe ya da koyu mor olabilir. 5 ila 25 arası sayıda kask biçimindeki çiçekler tek bir sap üzerinde gevşek biçimde dizilidir. Yanal çanak yaprak çifti belirgin biçimde yeşil renkli, zaman zaman yanal mor damarlıdır. Alt taç yaprak ise geniş, üç loblu ve merkezinde koyu lekelidir. Yapraklar on adet, mızraksı ya da zaman zaman yumurtamsı ve tabanda rozet halindedir. Yapraklar yeşil renkli ve lekesizdir. Mahmuz silindiriktir.

Gözlem bilgileri

Bitki Akdeniz havzası ile Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, makilik ve çayırlarda, dağınık olarak görülen bitki umumiyetle mart ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1100 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ve Kandıra ilçelerinde gözlemlemek mümkündür. Gebze popülasyonu tarım, Kandıra popülasyonu turizm faaliyetleri nedeniyle tehdit altındadır.

Türkçe adı

Dilimizde gelincik salebi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca bir terkip olup, geri yaslanan anlamına gelmektedir. Pollinium adı verilen yapının cinse bağlı türlerde karakteristik olarak geriye doğru durmasına işaret eder. Polinium, orkide çiçeklerinin de üst bölümünde bulunan polen kütlesinin adıdır. Tür adı Latince palyaço anlamına gelir. Çiçeklerin benek ve çizgili yapısının palyaçoyu andırmasına işaret eder. Bitki ayrıca çeşitli renk varyasyonları da sergiler. Bu nedenle bitkinin binbir suratlı bir palyaço olduğu, kolaylıkla “görünümünü değiştirebildiği” vurgulanmıştır. İkili adlandırma öncesi adı “Orchis morio femina”dır.

Bilgi

Bitki nektar üretmez ancak tozlayıcıları kendine çekebilmek için görünümü ile nektarı varmış izlenimi vererek arıları aldatır. Bahar aylarında çarpıcı çiçekler açan bitki aynı zamanda koku yayar ve kış uykusundan yeni uyandıkları için gerçek nektarlı bitkileri tespit etmekte becerikli olmayan arıları kendine çeker.

Fotoğrafları