Pirinççiçeği
Anahtar kelimeler: Nadir bitki, Asgari endişe (LC).
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Salepgiller › Sivrisalep › Pirinççiçeği
Dağılımı
Bitki Akdeniz havzası ile Batı Asya’daki ülkelerde doğal olarak yayılış gösterir.
Genel bilgiler
Türkçe kaynaklarda Orchis coriophora olarak geçmektedir. 20 ila 60 cm büyüyebilen bir bitki olup, dik bir gövde üzerinde sıkı bir çiçek kümesi bulundurur. Yapraklar 4 ila 10 arası sayıda olup, dik, şeritsi mızraksı, uçları sivri, 8 ila 15 cm uzunluğunda ve 0,5 ila 1,5 cm genişliğinde, tabana yakın kümelenmiştir. Çiçek kurulu başak halinde silindirik ve sıkıca biçimde çok çiçeklidir. Çiçekler küçük, mor, kırmızı ya da yeşilimsi kırmızı renklerde görülebilir. Bitki hoş (ancak her zaman hoş kokulu değildir) kokuludur. Dudak yumurtamsı, 6 ila 10 mm uzunluğunda, 3 loblu, kırmızımsı yeşil renklidir ve morumsu beneklere taşır. Taç yaprak sivri uçlu ve gaga biçimde bir kask içindedir. Bırahteler yumurtalığı aşar. Mahmuz koniksi, hafifçe kavislidir ve yumurtalıktan daha kısadır.
Gözlem
Genellikle tatlı su kaynakların yakınlarında ve nemli çayırlarda görülür. Kocaeli için nadir bir türdür. Sadece İzmit’te gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Pirinççiçeği, Pis kokulu orkide, Çem salebi.
Çiçek zamanı
Nisan-Haziran ayları.
Yükseklik
0-1600 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca bir terkip olup, “geri yaslanan” anlamına gelmektedir. Pollinium adı verilen yapının cinse bağlı türlerde karakteristik olarak geriye doğru durmasına işaret eder. Polinium, orkide çiçeklerinin de üst bölümünde bulunan polen kütlesinin adıdır. Tür adı Latince “böcek taşıyan” anlamına gelir. Çiçeklerin güçlü bir kokusu vardır, bu koku ile halk arasında “osuruk böceği” olarak bilinen böceklerin (örneğin Nezara viridula) kokusunun benzerliğine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Orchis odore hirci minor, spica purpurascente”dir.
Fotoğrafları
Literatür
Lindleyana 12: 120 1997. (L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase.