Tanımı
Türkçe kaynaklarda Orchis coriophora olarak geçmektedir. 20 ila 60 cm büyüyebilen bir bitki olup, dik bir gövde üzerinde sıkı bir çiçek kümesi bulundurur. Yapraklar 4 ila 10 arası sayıda olup, dik, şeritsi mızraksı, uçları sivri, 8 ila 15 cm uzunluğunda ve 0,5 ila 1,5 cm genişliğinde, tabana yakın kümelenmiştir. Çiçek kurulu başak halinde silindirik ve sıkıca biçimde çok çiçeklidir. Çiçekler küçük, mor, kırmızı ya da yeşilimsi kırmızı renklerde görülebilir. Bitki hoş (ancak her zaman hoş kokulu değildir) kokuludur. Dudak yumurtamsı, 6 ila 10 mm uzunluğunda, 3 loblu, kırmızımsı yeşil renklidir ve morumsu beneklere taşır. Taç yaprak sivri uçlu ve gaga biçimde bir kask içindedir. Bırahteler yumurtalığı aşar. Mahmuz koniksi, hafifçe kavislidir ve yumurtalıktan daha kısadır.
Gözlem bilgileri
Bitki Akdeniz havzası ile Batı Asya’daki ülkelerde doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Genellikle tatlı su kaynakların yakınlarında ve nemli çayırlarda görülür. Sadece İzmit’te gözlemlenmiştir. Nisan ve haziran ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Takım
Asparagales (Kuşkonmaz takımı)
Aile
Orchidaceae (Salepgiller)
Cins
Anacamptis (Sivrisalep)
Tür
Anacamptis coriophora (Pirinç çiçeği)
Anahtar kelimeler
Türkçe adları
Dilimizde pirinççiçeği, pis kokulu orkide ve çem salebi adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca bir terkip olup, geri yaslanan anlamına gelmektedir. Pollinium adı verilen yapının cinse bağlı türlerde karakteristik olarak geriye doğru durmasına işaret eder. Polinium, orkide çiçeklerinin de üst bölümünde bulunan polen kütlesinin adıdır. Tür adı Latince böcek taşıyan anlamına gelir. Çiçeklerin güçlü bir kokusu vardır, bu koku ile halk arasında “osuruk böceği” olarak bilinen böceklerin (örneğin Nezara viridula) kokusunun benzerliğine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Orchis odore hirci minor, spica purpurascente”dir.
© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.Fotoğrafları
