Gülhannaz
Dolaşım
Bitkiler › Ebegümeci takımı › Ebegümecigiller › Gülhatmi › Gülhannaz
Dağılımı
Bitkinin doğal olarak Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
2 metre büyüyebilir. Gövde dik, silindirik, tüylü ve çok dallıdır. Alt yapraklar saplı, tüylü, üç ila beş bölüme ayrılmış, şeritsi ya da şeritsi mızraksı, tırtıklı ya da loblu, 8 cm uzunluğunda ve 2 cm genişliğindedir. Üst yapraklar loblu ve tırtıklıdır. Çiçekler tek ya da küme halinde yaprak koltukları üzerinde, 10 cm uzunluğunda çiçek sapı ya da 20 cm. uzunluğunda çiçek kurulu sapı üzerinde görülür. Çiçekler pembe ya da kırmızımsı mor renkli, 1 cm genişliğinde, 1,5 cm uzunluğunda ve mor kırmızı erciklere sahiptir. Çiçekler erseliktir. Popüler bir süs bitkisidir.
Gözlem
Ormanlık alanlar, tarlalar ve çalılıklarda görülür. Gebze ve İzmit ilçelerinde gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Gül hannaz, Eşek gömeci, Hırra gömeci, Yabani gömeç.
Çiçek zamanı
Haziran-Ağustos ayları.
Yükseklik
0-1200 metre arası.
Etimoloji
Cins adını Kalydon kralı Oineus’un karısı Althaea’dan (Ἀλθαίᾱ) almıştır. Oğlu Meleager doğduğunda kader tanrıçaları Althaea’ya bir dal uzatmış ve dal sağlam kaldıkça oğlunun yaşayacağını söylemişlerdir. Meleager’ın yıllar sonra yaşanan bir anlaşmazlıkla annesinin iki kardeşini öldürmesi üzerine, Althaea dalı sakladığı yerden çıkarıp ateşe atar ve oğlu ölür. Hemen ardından kendi de intihar eder. Bitki ile karakter arasındaki bağlantı net olmamakla birlikte, althaea kelimesi Yunanca sağlık veren ve iyileştiren anlamına gelmektedir. Althaea türleri de antikçağda iyileştirici özellikleri nedeniyle yaygın olarak kullanılmaktaydı. Tür adı Latince “Cannabis gibi” anlamına gelir. Türün yapraklarının Cannabis sativa (kenevir) yapraklarına benzemesine işaret eder. Tür, örneğin Dioscorides tarafından “kannabis agria” olarak adlandırılmıştır. İkili adlandırma öncesi adı “Alcea fruticosa, cannabino folio”dur.
Geleneksel tıp
Dioscorides: Kökü iltihabı azaltır ve ödemi çözer. Kabuğu urganları sarmak için kullanılır.
Plinius: Tohumları erkeklerde iktidarsızlığa neden olur. Tohumlarının suyu kulaklardan içeri giren böcekleri çıkarmak için kullanılır ancak bu baş ağrısına da neden olur. Kökü suda kaynatılarak gut vakalarında kullanılır. Yanıklara uygulanır.
İbn-i Sînâ: Tohumları cildi güzelleştirir. Sperm sayısını ve cinsel isteği arttırır.
Biliyor musunuz?
Gövdesinden elde edilen elyaf kağıt ve giysi yapımında kullanılır.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 2: 686. 1753. L.