İt soğanı
Yapısı
Allium scorodoprasum iki ila beş arası stalk’sız yaprak barındırır, bunları bazıları kılıf (sheath) gibidir. Yaprak bıçakları linear, 7 ila 20 mm. genişliğinde, kenarları entire ve paralel damarlıdır. Çiçek stem’i silindiriktir ve 90 cm. uzayabilir. Bunun üst bölümü yapraksızdır. Bitki soğan benzeri aromaya sahiptir. Altı tepal ve altı stamen görülür. Çiçekler hermafrodit’tir. Soğanı 1 ila 2 cm. çapındadır. Tohumlar bahar aylarında sera ortamında ekilebilir. Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında çiçek açar.
Bakımı
Allium scorodoprasum çok yıllık bir ottur. Geçirgen ve nemli ya da kuru toprağı ve güneşli bölgeleri tercih eder. Donlara dayanıklıdır.
Yetiştirme
Allium scorodoprasum yol kenarı, çalılık, açık orman, çayır ve tarlalarda görülür. Kumlu ve tınlı topraklara uyumludur.
Yaygın adları
Sand leek, Rocambole, Korean pickled peel garlic; İt soğanı, Taş sarımsağı, Köpek sarımsağı.
Etimoloji
Cins adı Latince soğan; tür adı ise Latince sarımsak pırasa anlamına gelir.
Taksonomi
Superregnum: Eukaryota
Regnum: Plantae
Cladus: Angiosperms | Monocots
Ordo: Asparagales
Familia: Amaryllidaceae
Subfamilia: Allioideae
Tribus: Allieae
Genus: Allium
Subgenus: Allium
Sectio: Allium
Raunkiaer: Geophyte
Phytochorion: Euro-Siberian
Literatür
Species Plantarum 1: 297. 1753. L.
Faydaları ve zararları
Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın. Soğanı ve yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Hazmettirici ve temizleyicidir. Soğanı apse, dizanteri, bronşit, kolera, grip ve cilt hastalıkları tedavisinde kullanılır. Suyu güve kovucu olarak kullanılır. Depurative: Depüratif. Kanı temizleyici ilaç. Digestive: Dijestif. Sindirimi kolaylaştıran ilaç.
Flora of Turkey
Sect. Allium: Bulb ovoid or subglobose. Leaves linear, flat or fistulose. Spathe 1-2(-4) valved, usually beaked and caducous or persistent. Perianth campanulate to ovoid; segments connivent. Filaments unequal; outer usually simple, rarely dentate to 3 cuspidate, inner with a broader basal lamina, usually 3 cuspidate, rarely with 5-7 cusps; median cusp anther bearing, usually shorter than sterile lateral cusps. Ovary with distinct nectariferous pores; ovules 2 per loculus.
Bulb depressed-globose to ovoid, 1-2 cm diam., often with stipitate bulblets; outer tunics .brown, breaking up into fibrous strips; bulblets numerous, black, brown or violet. Stem 25-90 cm, erect. Leaves 2-5, 2-8(-15) mm broad, flat or canaliculate, scabrid on margins, sheathing lower 1/3-1/2 of stem. Spathe 1-valved, c. 1.5 cm, shortly beaked, caducous. Umbel subglobose, 1-4(-6) cm diam., nodding in bud. Pedicels unequal, lower very short, upper to 8 x perianth, with numerous bracteoles at base. Perianth campanulate, ovoid-campanulate or ovoid-pyramidal; segments lilac to deep purple, connivent, outer 4.5 mm, lanceolate or narrowly ovate, scabrid on back or along keel, inner 5-5.5 mm, elliptic or oblong-ovate, subacute or obtuse. Filaments included or subexserted, ciliolate at base; median cusp c. 1/4-1/3 x basal lamina; lateral cusps 2-3 x median cusp. Capsule c. 4-5 mm.
1- Umbel with bulbils; flowers few or none subsp. scorodoprasum Euro-Sib. element.
1- Umbel without bulbils, many-flowered, subglobose or hemispherical
2. Outer perianth segments dark purple, inner paler, elliptic, usually with broad whitish margin or almost white subsp. rotundum 2n=32. Medit. element.
2. Outer and inner perianth segments uniformly coloured, inner oblong-ovate
3. Perianth segments pinkish or rose-violet; umbel usually compact, often almost capitate subsp. jajlae Fl. 5-6. Calcareous and disturbed clay slopes, grassy places, fields borders, beaches, on sand and loam, nr s.l.-1400 m. Euxine element.
3. Perianth segments dark purple-violet subsp. waldsteinii Fl. 6-7.Fields, meadows, slopes, 1500-1900 m. Euro-Sib. element. VIII:174.