İt soğanı
Anahtar kelimeler: Yenilebilir bitki, Tıbbi bitki, Haşerat kovucu, Avrupa-Sibirya elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Nergisgiller › Soğan › İt soğanı
Dağılımı
Bitki doğal olarak kuzey İsrail ile orta Avrupa’dan Kafkasya’ya kadar olan bölgede yayılış gösterir.
Genel bilgiler
25 ila 90 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğanı yumurtamsı ila küresel ve 1 ila 2 cm çapındadır. Dış gömlek kahverengidir. Soğancıklar çok sayıda, siyah, kahverengi ya da menekşe renklidir. Yapraklar 40 cm uzunluğunda, 2 ila 5 arası sayıda, 2 ila 8 mm genişliğinde ve geniştir. Çiçek kurulu neredeyse küresel, yaklaşık iki yüz çiçekli ve 1 ila 4 cm çapındadır. Çiçek saplarının uzunlukları eşit değildir. Çiçekler çan biçimli ve leylak ila mor renklidir. Kapsül 4 ila 5 mm uzunluğundadır. Başçık sarı ya da mor renklidir. Çiçek kurulunda soğancıklar görülür, çiçekler birkaç adettir. Mayıs, haziran ve temmuz aylarında çiçek açar.
Gözlem
Çayır, tarla ve yol kenarında görülür. Kandıra ve Gebze ilçelerinden kayıt bildirilmekle birlikte doğal ortamda gözlemlenememiştir.
Yaygın adları
İt soğanı, Taş sarımsağı, Köpek sarımsağı, Yaban sarmısağı, Rakambol.
Çiçek zamanı
Mayıs-Temmuz ayları.
Yükseklik
0-1300 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Latince “yumru” anlamına gelir. Kelime soğan ve sarımsak gibi mutfak sebzelerinin yumrularını karşılar. Tür adı Latince “sarımsak pırasa” anlamına gelir. Bitkinin antikçağdaki adıdır. “prasum” her ne kadar pırasa anlamı verse de soğanlar için genel bir tanımlayıcı kelimedir.
Mutfak
Soğanı ve yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Sarımsak ikamesi olarak kullanılır. Salata ve çorbalara eklenir. Çiçekleri salatalara eklenir.
Geleneksel tıp
Hazmettirici ve temizleyicidir. Soğanı apse, dizanteri, bronşit, kolera, grip ve cilt hastalıkları tedavisinde kullanılır.
Dioscorides: Sarımsak ve pırasa ile benzer özelliklere sahiptir ancak daha az etkilidir. Haşlanarak tüketilir.
Biliyor musunuz?
Suyu güve kovucu olarak kullanılır.
Literatür
Species Plantarum 1: 297. 1753. L.