Özet
Allium rotundum (Deli pırasa) genellikle yol kenarı ve çayırlarda yetişen, ilimizde yaygın olan ve yaz aylarında çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Allium rotundum (Deli pırasa) genellikle 25 ila 90 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğanı yumurtamsı ila küresel ve 1 ila 2 cm çapındadır. Bitki elli adede kadar 1,5 cm uzunluğunda ve yumurtamsı soğan üretebilir. Dış gömlek kahverengidir. Soğancıklar çok sayıda, siyah, kahverengi ya da menekşe renklidir. Yapraklar 40 cm uzunluğunda, 2 ila 5 arası sayıda, 2 ila 8 mm genişliğinde ve geniştir. Çiçek kurulu neredeyse küresel, yaklaşık iki yüz çiçekli ve 1 ila 4 cm çapındadır. Çiçek saplarının uzunlukları eşit değildir. Çiçekler çan biçimli ve leylak ila mor renklidir ve zaman zaman beyaz kenarlıdır. Kapsül 4 ila 5 mm uzunluğundadır. Başçık sarı ya da mor renklidir. Çiçek kurulunda soğancıklar görülmez, çiçekler çok sayıdadır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak kuzey Afrika ile orta Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika kıtasında da görülmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çayır, tarla ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda İzmit, Gölcük ve Gebze ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde deli pırasa, kömüren, körmen ve çatlangus adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca öğütmek anlamına gelir ve bu bağlamda cinse bağlı sarımsak dişlerinin öğütülerek çeşitli yemeklerde kullanılmasına işaret etmektedir. Bazı kaynaklar ise kelimenin kaçınmak anlamına geldiğini ve bu nedenle sarımsağın rahatsız edici kokusuna dikkat çekildiğini belirtmiştir. Tür adı Latince yuvarlak anlamına gelir ve açık bir şekilde Çiçek kurulunun yapısına işaret etmektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Allium montanum, capite rotundo”dur.
Gıda
Soğan, yaprak çiğ ya da pişirilerek, çiçekleri çiğ olarak tüketilmektedir. Yemeklerde, salatalarda ve peynir yapımında çeşni olarak kullanılır.
Bilgi
Bitkinin böcek ve köstebekler uzak tuttuğu rapor edilmiştir.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın