Allium cepa (Soğan)

Tanımı

Yarım metre büyüyebilen bir bitkidir. Yapraklar sarımsı ila mavimsi yeşil, içleri boş ve silindiriktir. Soğanı küreseldir. Gövde silindirik ve içi boştur. Çiçekler yeşilimsi beyaz renklidir. Çiçek örtüsü yıldızsı biçimlidir. Ercikler basit ya da iç iplikçiklerin tabanında küçük dişlidir. Sıpata kalıcı ve sıklıkla üç kapaklıdır. Tohumlar parlak siyah renklidir. Troya savaşında Nestor, Machaon’u ekmek ve taze soğan ile iyileştirmiştir. Antik Mısır’da sarımsakla birlikte soğana yemin edilirdi (Günümüzde Kur’an’a ya da bayrağa yemin edilmesi gibi).

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Orta Asya orijinlidir ancak popüler bir mutfak sebzesi olması nedeniyle yaygın olarak üretilip tüketilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarlalar ve bahçelerde görülür. İl genelinde insan eli ile dikilen bireyler gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Etimoloji

Cins adı Latince yumru anlamına gelir. Kelime soğan ve sarımsak gibi mutfak sebzelerinin yumrularını karşılar. Tür adı Antik Yunanca soğan anlamına gelir.

Tıp

Genel vücut sağlığını geliştirici özelliği vardır. Soğanı; parazit düşürücü, iltihap giderici, antiseptik, spazm çözücü, gaz giderici, idrar ve balgam söktürücü, ateş düşürücü, hipoglisemik, hipotansif, taş düşürücü, mide ağrısı giderici ve toniktir. Hedera helix yaprakları; Allium cepa kurutulmuş yaprakları ve Malva sylvestris yaprakları kaynatılarak buhar banyosu yapıldığında kadınlardaki kısırlık vakalarında etkilidir. Ağızdaki enfeksiyonları ve diş çürümesini önler. Haşlanmış soğan yaralardaki iltihabı gidermek için uygulanır. Soğan suyu arı sokmaları, böcek ısırmaları ve sıyrıklara uygulanır. Suyu ısıtılarak kulak ağrısını gidermek için kulağa damlatılır.

Pratik

Suyu vücudun açıkta kalan yerlerine sürülerek böcek kovucu olarak kullanılır. Soğan kabuklarından sarı kahverengi boya elde edilir. Saçların uzaması ve kelliğin tedavisi için baş bölgesine sürülür.