Alcea rosea (Gülhatmi)

derleyen:

Tanımı

2,5 metre kadar büyüyebilir. Gövde dalsızdır. Çiçekler beyaz, koyu kırmızı, pembe, sarı ya da turuncu renklerde olabilir. Çiçek rengi toprağın özelliğine bağlıdır. Örneğin koyu kırmızı renkli çiçekler kumlu topraklarda, açık renkli çiçekler killi topraklarda görülür. Çiçekler 5 ila 10 cm çapındadır. Taç yaprak sayısı beştir. Çanak beş lobludur. Ekçanak 6 ila 7 arası lobludur. Sap çok kısadır. Yapraklar almaşlı dizilişki, saplı ve kulakçıklıdır. Yaprak ayası yuvarlakça yüreksi, 3 ila 7 arası loblu, tırtıklı, buruşuk ve kaba tüylüdür.

Gözlem bilgileri

Bitkinin doğal olarak Çin’de yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. Kew’e göre Anavatanı Türkiye’dir ve A. biennis × A. setosa‘nın hibridi olduğu sanılmaktadır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, tarlalar ve steplerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde gül hatmi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca şifa anlamına gelir. Cinsin iyileştirici özelliklerine işaret eder. Tür adı Latince gül gibi anlamına gelir. Türün çiçek rengine işaret eder.

Gıda

Genç yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Taç yaprak ve tomurcukları çiğ olarak tüketilebilir. Taç yapraklardan çay yapılır.

Tıp

Geleneksel tıpta, yumuşatıcı ve müshil olduğuna inanılmaktadır. İltihabı kontrol etmek, yatak ıslanmasını durdurmak ve dişeti kanaması olan durumlarda ağız gargarası olarak kullanılır. Çiçekler yatıştırıcı, idrar söktürücü ve yumuşatıcıdır. Göğüs şikayetlerinin tedavisinde yararlıdırlar. Kabızlık, dismenore, hemoraji vb. tedavisinde kan dolaşımını iyileştirmek için bir kaynatılarak kullanılır. Kök, büzücü ve yatıştırıcıdır. Ezilerek ülsere bir lapa olarak uygulanır. Dahili olarak dizanteri tedavisinde kullanılır. Böbrek / rahim iltihaplarının tedavisinde, vajinal / seminal akıntı tedavisinde ve kökleri iştah kaybını tedavi etmek için kullanılır. Tohumlar yatıştırıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücüdür.