Ajuga reptans (Meryemsaçı) rizomlu, uzun, çıplak ve seyrek biçimde yapraksı sitolonlu, genellikle 10 ila 30 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövdeler dik, basit ve en üstteki düğümler arası sadece karşılıklı iki tarafından havlıdır. Taban yaprakları 5 ila 8 cm uzunluğunda, ters yumurtamsı, altta daralıcı, kenarları küt dişli ve saplıdır. Gövde yaprakları 1 ya da 2 çift, ters yumurtamsı eliptik ve tabanda daralıcıdır. Halkalar altta kümelenmiş ve 6 ila 12 adet çiçeklidir. Bırahte yumurtamsı, kenarları neredeyse düz, sapsız ve en üsttekiler çiçeklerden daha kısadır. Çanak 4 ila 5 mm uzunluğunda ve dişleri tüp ile aynı uzunluktadır. Taç mavi renkli, 12 ila 16 mm uzunluğunda, düz tüplü, alt dudağın yaklaşık iki katı uzunluğunda, üst dudak derin girintili ve kısadır. Ercikler tüpü aşkındır. Yumurtalık üst durumlu ve meyve dört bölümlü bir şizokarptır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzası ve Avrupa ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde başka bölgelere de istilacı tür olarak yayılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çayır, çalılık ve ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle mart ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1500 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde meryemsaçı adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca boyunduruksuz anlamına gelir. Çanak loblarının iki dudaklı değil de eşit olmasına işaret etmektedir. Tür adı Latince sürünücü anlamına gelir ve açık bir şekilde türün sürünücü sitolonlarına dikkat çekmektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Teucrium foliis observe ovatis crenatis, caule simplicissimo, stolonibus reptansicibus”tur.

Gıda

Genç sürgünleri çiğ olarak tüketilmektedir.

Tıp

Geleneksel olarak solunum yolları ile ilgili şikayetlerin tedavisinde kullanılmıştır. Bunun yanında aşırı alkol tüketimin tedavisinde başvurulmuştur. Bitkinin tamamı büzücüdür. Ayrıca öksürük ve kan tükürme hallerinde önerilmiştir.