Özet
Agave (Sabırlık) gösterişli yaprakları nedeniyle peyzaj alanlarına dikilen ancak çiçek açtıktan sonra ölen türlerden oluşan bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Agave (Sabırlık) iri, yavaş büyüyen, sitolonlu, kısa gövdeli, yarı odunsu çok yıllık bitkilerden oluşan bir cinstir. Yapraklar genellikle tabanda rozet halinde, kılıç biçimli, lifli, etli ve dikenli uçludur. Çiçek kurulu tepede ve sıkapoz bileşik salkımdır. Çiçekler dik, tüpsü ila sığca huni biçimli, çiçek örtüsü düz ya da kavislidir. Çiçeklenme zamanı yaprakların ortasından çıkan ve 12 metreye kadar uzayabilen bir gövde çıkar. Bu gövde çok sayıda küçük çiçek ya da zaman zaman soğancıklar taşır. Gövdenin uzunluğu ayrıca çiçekleri otçullardan uzak tutar. Tepaller benzer ya da hafifçe eşit değil ve alt bölümde birleşmiştir. Meyve dikdörtgensi ila küresel ve çok sayıda tohum barındıran bir kapsüldür. Tohumlar düzleştirilmiş ve siyah renklidir. Bitkiler çiçek açtıktan sonra tohum ya da soğancık oluşmamış olsa bile ölürler. Diğer yandan çok sayıda tür kökün üzerinde rizomlu yapılar geliştirir. Bunlar rozet kuruyup öldükten sonra yeni bireyler oluşturur.
Kök sistemi sığca dizilmiş rizomlardan oluşur ve bu sayede yağmur, buharlaşma ve çiğ kaynaklı nemi toplar. Yapraklar su deposu olarak işlevseldir ve yaprak yüzeyinin yapısı sayesinde buradaki suyun buharlaşmasını önler. Ayrıca yaprakların kenarlarında keskin dikenler vardır. Bu sayede bitkiyi su kaynağı olarak kullanmak isteyen otçulları uzak tutar. Dikenlerin sertliği nedeniyle bazı bölgelerde dikiş iğnesi olarak kullanılmışlardır. Cins Amerika kıtasına özgüdür ancak günümüzde çok sayıda türü dünyanın başka bölgelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmekte, bazı türleri de lif elde etmek için üretilmektedir. Bazı türlerinin yaprakların kâğıt üretiminde kullanılmak üzere macun üretilmiştir. Ayrıca yaprak suyu fermente edilerek alkollü içki (tekila gibi) hazırlanmaktadır. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins adını Adını Thebes kralı Cadmus’un kızı Agavae’den (Ἀγαύη) almıştır. Zeus’la ilişkiye giren kardeşi Semele, şarap tanrısı Dionysos’u doğrurur. Ancak bu arada Semele ölür. Yıllar sonra Dionysos, Agave’nin şehrinde kendisine kötü davranılması üzerine önce Agave’nin aklıyla oynar, sonra da kendi oğlunu öldürmesine neden olur. Sabır bitkileri yaklaşık 20 yıl süren ömürlerinde bir kere çiçek açarlar ve çiçek açtıktan sonra da ölürler. Bu özellikleri ile oldukça sıra dışıdırlar. Aynı zamanda yapraklarının kenarı boyunca sert dikensi uçlar taşırlar. Mitolojiye göre Zeus, Semele öldüğünde henüz anne karnında altı ay kalmış olan Dionysos’u baldırına diker ve sağlıklı kalmasını sağlar. Sabır bitkisi türleri de propagasyonla çoğalabilen bitkilerdir. Buna göre ana gövdeden düzgün bir biçimde ayrılan bir yaprak toprağa yatırılır ve bu yapraktan bir müddet sonra yeni bir bitki filizlenir. Agave türleri semelpariti (ömrü boyunca bir kere çiçek açan) bitkilerdir. Bitki neslinin devamı için bütün kaynaklarını ölümü pahasına da olsa çiçek açmak için harcar. Agave’nin ablası Semele de, karnındaki çocuğunun onurlu bir hayat sürmesi için öleceğini bile bile Zeus’la yüzleşmeyi göze almıştır.
