Agave americana (Sabırçiçeği)

Özet

Agave americana (Sabırçiçeği) değerli bir süs bitkisi olması nedeniyle dünyanın büyük bölümünde yetiştirilen bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Agave americana (Sabırçiçeği) genellikle 7,5 metre büyüyebilen ve 3 metreye yayılabilen bir bitkidir. Yapraklar 0,9 ila 1,5 metre uzunluğunda, etli ve sert, tabanda rozet halindedir. Yapraklarında keskin dikenler vardır. Dikenler kahverengi ve 1,5 ila 2,5 cm uzunluğundadır. Çiçekler yatay dalların ucunda yoğun küme halindedir. 10 ila 30 yıl arası ömrü vardır. Çiçek kurulu 8 ila 9 metre uzunluğa çıkar. Çiçekler yeşilimsi sarı renklidir. Kapsül dikdörtgensi ve 5 cm uzunluğundadır. Çiçek açıp meyve verdikten sonra ölür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kuzey Amerika’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi olarak dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. [Harita, Sinonimler] Peyzaj alanlarında görülen bitki umumiyetle ağustos ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 800 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde amerika sabırı, sabırlık ve sabır çiçeği adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Adını Thebes kralı Cadmus’un kızı Agavae’den (Ἀγαύη) almıştır. Zeus’la ilişkiye giren kardeşi Semele, şarap tanrısı Dionysos’u doğrurur. Ancak bu arada Semele ölür. Yıllar sonra Dionysos, Agave’nin şehrinde kendisine kötü davranılması üzerine önce Agave’nin aklıyla oynar, sonra da kendi oğlunu öldürmesine neden olur. Sabır bitkileri yaklaşık 20 yıl süren ömürlerinde bir kere çiçek açarlar ve çiçek açtıktan sonra da ölürler. Bu özellikleri ile oldukça sıra dışıdırlar. Aynı zamanda yapraklarının kenarı boyunca sert dikensi uçlar taşırlar. Mitolojiye göre Zeus, Semele öldüğünde henüz anne karnında altı ay kalmış olan Dionysos’u baldırına diker ve sağlıklı kalmasını sağlar. Sabır bitkisi türleri de propagasyonla çoğalabilen bitkilerdir. Buna göre ana gövdeden düzgün bir biçimde ayrılan bir yaprak toprağa yatırılır ve bu yapraktan bir müddet sonra yeni bir bitki filizlenir.

Agave türleri semelpariti (ömrü boyunca bir kere çiçek açan) bitkilerdir. Bitki neslinin devamı için bütün kaynaklarını ölümü pahasına da olsa çiçek açmak için harcar. Agave’nin ablası Semele de, karnındaki çocuğunun onurlu bir hayat sürmesi için öleceğini bile bile Zeus’la yüzleşmeyi göze almıştır. Tür adı Latince Amerika anlamına gelir ve açık bir şekilde bitkinin kuzey Amerika’da yayılış göstermesi ve bu kıtaya özgü olmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in America calidiore” olarak geçer.

Gıda

Bitki şeker bakımından zengindir. Tohumları öğütülerek un haline getirilir ve ekmek yapımında kullanılmıştır. Çiçek sapları kavrularak tüketilmiştir.

Tıp

Usaresi ishal ve dizanteri tedavisinde kullanılır. Bu antiseptik, terletici, idrar söktürücü ve müshil etkilidir. Yaprakların suyu çürüklere lapa halinde uygulanır. Kıyılmış yapraklar demlendiğinde müshil etkilidir. Lifleri suda bekletilerek saç dökülmesi vakalarında başa uygulanır. Ayrıca kök ve yapraklarından elde edilen sakız diş ağrısı gidericidir.

Dikkat

Usaresi dermatite neden olabilir. Yapraklarındaki dikenler batıcıdır.

Bilgi

Yaprakların usaresi sabun yapımında kullanılır. Arazi ıslahı kapsamında dikilmektedir. Bunun yanında yaprakları macun haline getirilerek kâğıt yapımında kullanılmıştır.

Fotoğrafları