Adonis aestivalis (Kandamlası)

Tanımı

Adonis aestivalis (Kandamlası), Düğünçiçeğigiller (Ranunculaceae) ailesine bağlı Kandamlası (Adonis) cinsinden genellikle 10 ila 50 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Gövdeler basit ya da dallı ve tabanda seyrek biçimde havlıdır. Yapraklar uzun saplı, gövdenin üstünde kümelenmiş, yaprak ayası 3,5 cm uzunluğunda iken gövdenin tepesine doğru istikrarlı olarak 6 santimetreye ulaşmakta, çıplak ya da abaksiyal olarak seyrek biçimde havlı, üst gövde yaprakları 2 ya da 3 teleksi bölünmüş, en uçtaki bölümler şeritsi ila mızraksı şeritsi ve 0,4 ila 0,8 mm genişliğindedir. Çanak yapraklar 5 adet, dar biçimde baklavamsı ila dar biçimde yumurtamsı ve zarsıdır. Taç yapraklar turuncu renklidir. Yumurtalık dar biçimde yumurtamsı, sırt bölümünde çıkıntılı ve uçta dardır. Kapçıklar yumurtamsı, 3,5 mm uzunluğunda, ağsı damarlı ve sırt ile karın bölgesinde belirgin çıkıntılıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve Akdeniz havzası ile Orta Asya arasında kalan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika’ya da dağılmıştır. Tarla, kayalık yamaçlar ve tahrip edilmiş arazilerde görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Alt türler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adını Adonis’ten (Ἄδωνῐς) almıştır. Adonis’e dair en ayrıntılı bilgi Ovidius’un Dönüşümler adlı eserinde geçmektedir. Buna göre, Adonis’in annesi tanrılar tarafından bir Commiphora ağacına dönüştürülmüş ve bu ağaçtan Adonis doğmuştur. Yakışıklı olması nedeniyle de Aphrodite ve Persephone arasında bir anlaşmazlığa neden olmuştur. Bu durum üzerine Zeus, Adonis’in yılın üçte birini Aphrodite ile, üçte birini Persephone’la, kalan üçte birini istediği bir yerde geçirmesine karar verir. Vahşi bir domuzun saldırısıyla yaralanan Adonis’in yaralarına Aphrodite büyülü bir nektar sürer, ancak Adonis’i kurtaramaz. Nektar Adonis’in kanına karışarak toprağa süzülür ve oradan kan renginde çiçeklere sahip Adonis çiçekleri çıkar. Cinsin Türkçe adı olan kandamlası büyük olasılıkla yukarıda anlatılan hikaye ile bağıntılıdır. Epitet Latince yaz anlamına gelir. Türü Adonis autumnalis (artık Adonis annua) türünden ayırt etmek için tercih edilmiştir. Autumnalis, güz anlamına gelir.

Tıp

Kalbi güçlendirici, idrar söktürücü ve uyarıcıdır. Çiçekler idrar söktürücü, laksatif ve taş düşürücü olarak kabul edilir.

Özellikle atlar için zehirlidir.