Kirpit
Anahtar kelimeler: Nadir bitki.
Dolaşım
Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Civanperçemi › Kirpit
Dağılımı
Bitki doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir.
Genel bilgiler
15 ila 70 cm. kadar büyüyebilir. Gövde boyuna çizgili, kaba tüylüdür. Yapraklar yoğun ipeksi tüylü; taban yaprakları şeritsi mızraksı, kısa saplı, 4 ila 10 cm. uzunluğunda ve 0,4 ila 1,5 cm. genişliğinde, 2 derin teleksi; gövde yaprakları daha dar ve daha küçüktür. Çiçek başı 20 ila 150 ya da daha fazla sayıdadır. Dilsi çiçekler 5 ila 6 arası sayıda, sarı renkli. Disk çiçekleri 15 ila 30 arası sayıdadır. Güneşli bölgeleri ve kuru toprakları tercih eder.
Gözlem
Yamaçlar, tarlalar ve kumlu bölgelerde görülür. Derince ilçesinde gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Çekik civanperçemi, Kirpit.
Çiçek zamanı
Mayıs-Temmuz ayları.
Yükseklik
300-1600 metre arası.
Etimoloji
Cins adını efsanevi Aka kahramanı Akhilleus’den (Ἀχιλλεύς) almaktadır. Akhilleus hakkında en detaylı bilgiler Homeros’un İliada adlı eserinde yer almaktadır. Troia Savaşı esnasında Agamemnon ile arasında anlaşmazlık yaşanan Akhilleus, savaş meydanını terk eder ve onun savaşa dâhil olmadığı süre boyunca Akalar savaşta üstünlük kuramaz. Ancak Akhilleus’un en yakın arkadaşı Patroklos’un Hektor tarafından öldürülmesi üzerine Akhilleus tekrar savaş meydanına döner. Savaşın sonlarına doğru Paris’in attığı bir okla topuğundan yaralanır ve bu yara nedeniyle ölür. İliada’nın on ikinci bölümünde, okla yaralanan Eurypylus çevresindekilere “Beni gemiye taşıyın ve yaramın üzerine yara iyileştirici bitkiyi serpin. Bu otun iyileştirici özelliğini Akhilleus’dan öğrendik, o da Sentor Chiron’dan öğrenmişti.” der. Her ne kadar Homeros söz konusu bitkinin hangi bitki olduğu hususunda bilgi vermemiş olsa da Plinius bitkinin Akhilleus’un bitkinin yara iyileştirici etkisini keşfetmesinden sonra achilleos olarak anıldığını kaydeder. Bitkinin yaygın adı olan “civanperçemi” de muhtemelen Aşil ile ilgilidir ancak Ortaçağ metinlerde bitkiden yer yer “dilberperçemi” olarak bahsedildiğini de gördük. Tür adı Latince “sıkıştırılmış” anlamına gelir. Çiçek başlarının birbirine oldukça yakın olmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “corymbo composito, coarctato” olarak belirtilmiştir.
Fotoğrafları
Literatür
Encyclopédie Méthodique. Botanique. Supplément 1: 94. 1810. Poir.