Acer negundo (İsfendan)

derleyen:

Tanımı

10 ila 20 metre büyüyebilir. Gövde çapı yarım metreyi geçer. Kabuğu soluk gri ya da açık kahverengi renklidir. Sürgünler sert, yeşil veya morumsu yeşil renkli, üzeri beyaz-mavi toz ile örtülüdür. Lentiseller soluk ve dağınık bir yapıya sahiptir. Tomurcuklar mavi beyaz yumurta şeklindedir. Yanal tomurcuklar terminal tomurcuklardan daha küçüktür ve çok kısa saplıdır. Karşılıklı dizilmiş olan 15 ila 20 cm uzunluğundaki tüysü yapraklar çoğunlukla 3 ila 5 sivri uçlu yaprakçıktan oluşur. Yaprak kenarları kaba dişli veya bazen lobludur. Yaprak sapı uzun ve kırmızıdır. Yaprakların üstü açık yeşil alt yüzeyi ise soluk renklidir. İki evcikli çiçekler, her biri ince bir sapta olan 5 loblu bir çanak yaprağa sahiptir, küçük sarımsı yeşildir. Çiçeklerinde taç yaprak yoktur. Uzun salkımlardaki erkek çiçekler çoğunlukla kümeler oluşturur. Ercikler eflatun renklidir. Meyve samaradır. V şeklinde çift kanatlı olup olgunlaşınca düşer. Tohumlar ağustos ve eylül aylarında olgunlaşır. -18 dereceye kadar dayanıklıdır.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak kuzey Amerika’da yayılış gösterir ancak peyzaj bitkisi değeri ile dünyanın büyük bölümünde dikilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Park, bahçe ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde dişbudak yapraklı akçaağaç ve isfendan adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince keskin anlamına gelir. Cinse bağlı ağaçların mızrak yapımında kullanılmasına, ayrıca yaprak biçimine işaret eder. Tür adı Sanskritçe hayıt anlamına gelir. Ancak kuzey Amerika orijinli bitki için bu kelimenin tercih edilme nedenini bulamadık. Muhtemelen bir hayıt türü olan Vitex negundo ile aralarında bir benzerlik görülmüştür.

Gıda

Usaresi tatlıdır ve şerbeti yapılır ya da çeşitli gıdalara tatlandırıcı olarak eklenir. İç kabuğu çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Kurutularak öğütülür ve çorbalara katılır ya da ekmek yapımında kullanılır.