Tanımı
60 cm büyüyebilir. Kök yumrumsudur. Yükselici ve kısa havlıdır. Gövde ve saplar yoğun biçimde havlıdır. Alt yapraklar uzun saplı, yaprak ayası 12 ila 20 cm genişliğinde, parlak, az teleksi, lobları dikdörtgensi ila üçgensi, kenarları dişli ve üst yüzeyi damarlarda görülen kirpikler hariç çıplaktır. Bırahte yumurtamsı, dişli, dikenli ve 5 ila 7 arası damarlıdır. İkincil bırahte şeritsi mızraksı ve bizsidir. Taç beyaz renkli ve dış yüzeyde kısa havlıdır. Boyuncuk tabanda tüylü ve yumurtalık tepede seyrek tüylüdür. Çiçekler dik bir başakta görülür ve başak tabandan itibaren iki metreye kadar uzayabilir. Çanak yapraklar morumsudur. Taç yaprak yaklaşık 4,5 cm uzunluğundadır. Meyve 2 cm uzunluğunda sivri uçlu bir kapsüldür. Meyve başına bir ya da iki adet kahverengi tohum bulunur.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak güney Avrupa ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir. [Harita] Bahçelerde görülür ancak bitkinin işgalci yapısı nedeniyle zaman zaman insan müdahalesi olmadan da yayılabilir. İzmit ve Kartepe ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 800 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adı
Dilimizde ayı pençesi adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca dikenli anlamına gelir. Bırahtelerin dikenli yapısına işaret eder. Tür adı Latince yumuşak anlamına gelir. Yaprak yüzeyinin yapısına işaret eder.
Tarihi
Acanthus, adını Apollon’u reddeden, reddederken de yüzünü tırmalayan nymphadan almaktadır. Reddedilen Apollon, nymphayı bitkiye dönüştürmüştür. Cins adı, Yunanca dikenli çiçek (ἄκανθα) anlamına gelmektedir ve bitkinin dikenli yapısı bu hadiseye işaret etmektedir. Akantus; Hellen ve Roma kültüründe dekoratif amaçla kullanılan bir bitkidir ve yaprakları özellikle duvar süsleme sanatında kullanılmıştır.
Dioscorides 3-17: Bahçe, kayalık bölgeler ve sulak alanlarda yetişir. Yaprakları maruldan daha uzun ve daha geniş, roka yaprağı gibi bölünmüş, gövdesi bir metre uzunluğunda, pürüzsüz ve parmak kalınlığındadır. Tepeye doğru aralıklarla Pers türbanı gibi yapılar görülür. Buradan beyaz renkli çiçekleri çıkar. Tohum uzun ve ayva sarısı renklidir. Kök yapışkan, kırmızımsı ve uzundur. İltihap ve spazmlara lapa halinde uygulanır. İçildiğinde idrar söktürücüdür, ishali kontrol altına alır, verem, fıtık ve spazmlara iyi gelir. İkinci bir türü daha vardır, bu diğerinden daha küçük olup dikenlidir, ancak aynı tıbbi etkilere sahiptir. Acanthus, heykeltıraş Callimachus tarafından Korint sütunlarının başlıkları için bir model olarak kullanılmıştır.
Plinius 22-64: Şehirlerde yetişir ve süs bahçelerine dikilir. Geniş ve uzun yaprakları vardır. İki türü vardır; ilki dikenli ve kıvırcık, ikincisi pürüzsüzdür. İkincisine paederos (delikanlının aşkı) ve melamphyllos (siyah yapraklı) denir. Bunun kökü burkulma ve yanıklara çok iyi gelir. Özellikle ptisanla haşlandığında yırtılma ve kasılmalara faydalıdır. Kök dövülerek ılık halde gut vakalarında uygulanır.
Tıp
Yaprak ve kök büzücü, temizleyici, yumuşatıcı ve yara iyileştiricidir. Müsilaj ve tanen bakımından zengindir. Yanıklar ve eklem rahatsızlıklarında kullanılır. Çıkık olan bölgeye uygulanarak daha çabuk iyileşmeyi sağlar. Yapraklar ezilerek yanıklara uygulanır.
Fotoğrafları
